Skip to main content
high contrast version
pl polski menu

Web Content Display Web Content Display

Notatka z rektorskiej debaty klimatycznej UJ

Z inicjatywy Rady Klimatycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego 12 kwietnia 2024 roku odbyła się pierwsza w historii naszej uczelni debata klimatyczna z udziałem kandydatów na stanowisko Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Debata miała miejsce w auli Instytutu Psychologii UJ i poświęcona była działaniom na UJ w kontekście kryzysu klimatyczno-ekologicznego, do czego nawiązywał przewrotny tytuł spotkania “Czy rektor musi chodzić w futrze?”. W debacie udział wzięli Prorektor ds. współpracy międzynarodowej prof. dr hab. Dorota Malec, Prorektor ds. dydaktyki prof. dr hab. Armen Edigarian, Prorektor ds. Collegium Medicum prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki oraz Prorektor ds. polityki kadrowej i finansowej prof. dr hab. Piotr Jedynak. Za moderację debaty była odpowiedzialna członkini Rady Klimatycznej UJ dr Jagoda Mytych (Instytut Studiów Informacyjnych UJ).

Poniżej znajduje się lista pytań od Rady Klimatycznej UJ do kandydatów, wraz ze znacznikiem momentu czasowego nagrania wideo debaty, a także skrótem odpowiedzi uczestników debaty. Zainteresowanych pełnymi odpowiedziami zachęcamy do odsłuchania zapisu transmisji. Warto zaznaczyć, że debatanci znali zawczasu treść pytań zadanych im w części pierwszej spotkania.

  1. [4:27] Edukacja klimatyczna powinna obejmować nie tylko studentów i studentki, ale także pracownice i pracowników uczelni, w szczególności kierujących jej działaniem, gdyż pewne decyzje związane z kryzysem klimatyczno-ekologicznym należy podjąć w trybie pilnym. Jaka jest Państwa wizja szerokiej edukacji klimatycznej na UJ?

Wszyscy zgodzili się, że edukacja klimatyczna na UJ będzie realizowana, a każdy z kandydatów zwrócił uwagę na inny aspekt takiej edukacji, m.in. na kwestię pozyskanych środków z NCBiR na edukację klimatyczną, atrakcyjność formy materiałów edukacyjnych, a przede wszystkim ich rzetelność.

  1. [9:24] Czy i w jakiej formie UJ będzie wywiązywał się ze swoich zobowiązań społecznych, będąc zarówno inkubatorem idei, jak i inicjatorem konkretnych rozwiązań w zakresie kryzysów i wyzwań współczesności (pandemie, kryzys klimatyczny, ekologiczny, energetyczny, migracyjny, …). Czy osoby, które są związane z uczelnią i angażują się oraz proponują rozwiązania w przestrzeni publicznej, mogą liczyć na wsparcie rektora?

Wszyscy zgodzili się, że współpraca uczelni, w tym osób na niej pracujących, z otoczeniem społeczno-gospodarczym jest ważna i powinna być wspierana.

  1. [13:37] Unia Europejska zadeklarowała osiągnięcie neutralności klimatycznej w 2050 roku. Czy i w jaki sposób będą Państwo wspierać działania na rzecz osiągnięcia przez uczelnię neutralności klimatycznej?

Żaden z kandydatów nie podał mapy drogowej transformacji energetycznej, natomiast kandydaci wyrazili gotowość do implementacji koniecznych rozwiązań możliwych do wprowadzenia na UJ.

  1. [17:54] Czy popierają Państwo powołanie profesjonalnych jednostek odpowiedzialnych za dążenie do neutralności klimatycznej (neutralnego wpływu uczelni na klimat i przyrodę), np. green office, które byłyby wzorowane na jednostkach tego typu działających na uczelniach zagranicznych, zwłaszcza tych, które są liderami?

Kandydaci rozważali różne rozwiązania w zakresie struktury uniwersyteckiej w tym obszarze, każda osoba miała inny stosunek i podejście do tworzenia (lub nie) nowej jednostki administracyjnej zajmującej się kwestiami klimatycznymi.

  1. [22:39] Zdaniem Rady Klimatycznej transformacja energetyczna UJ nie jest możliwa bez jak najszybszego uzyskania przez uczelnie koncesji na produkcję energii elektrycznej z OZE. Bez niej UJ nie może już instalować np. nowych paneli słonecznych. Realizacja potencjału wynikającego z posiadania koncesji pozwoliłaby na ograniczenie kosztów związanych z zakupem energii, zminimalizowałaby ślad węglowy uczelni oraz zapewniła jej bezpieczeństwo energetyczne. W związku z tym, czy popierają Państwo powołanie pełnomocnika ds. transformacji energetycznej, który skutecznie by się tymi zadaniami zajął?

W momencie [1:07:48] debaty kandydaci potwierdzili, że jest już dokument/wniosek dot. powołania pełnomocnika ds. transformacji energetycznej na UJ.

  1. [27:36] Rada Klimatyczna zwraca często uwagę, że ten kryzys jest nie tylko klimatyczny, ale także ekologiczny. W związku z tym, czy mają Państwo pomysł na poprawę ochrony bioróżnorodności na terenach UJ, w tym taki pomysł na realizowanie nowych inwestycji, który będzie ten aspekt traktował kluczowo?

Wszyscy kandydaci zwrócili uwagę, że aspektem o zasadniczym znaczeniu będzie zaangażowanie do działań w tym zakresie ekspertów i specjalistów, którzy merytorycznie wesprą procesy decyzyjne i projekty nowych rozwiązań.

  1. [32:34] Pewne konsekwencje zmian klimatu są nieuniknione, inne już dzisiaj odczuwamy na UJ, a w związku z tym, wymagają działań adaptacyjnych. Które z działań z zakresu adaptacji klimatycznej uznają Państwo za priorytetowe na UJ?

Wszyscy przyznali, że działania adaptacyjne są kluczowe, a każdy z kandydatów zwrócił uwagę na inny aspekt tych działań, m.in. informacyjno-edukacyjny, organizacyjny, techniczny.

  1. [37:26] Przemysłowa hodowla zwierząt przyczynia się do zatrucia środowiska naturalnego i znacznych emisji metanu. Czy wspierają Państwo promowanie diety roślinnej w punktach gastronomicznych na terenach UJ i czy wyłącznie roślinny catering w trakcie wydarzeń organizowanych przez UJ byłby możliwy?

Każdy z kandydatów miał inny punkt widzenia dot. tej kwestii. Zwrócono m.in. uwagę na aspekt lokalności produktów żywnościowych, rolę edukacji żywnościowej, a także na koszt różnych proponowanych rozwiązań gastronomicznych.

  1. [42:00] Czy w podróżach służbowych rozważyliby Państwo mniej emisyjne środki transportu - dla przykładu na konferencję do Wiednia podróż pociągiem, a nie samolotem. Czy uważają Państwo, że pracownicy i pracownice uczelni, którzy mają możliwość zrezygnowania z dojazdów na uczelnię samochodem, powinni przestawić się na środki transportu publicznego?

Wszyscy kandydaci są za promowaniem transportu publicznego, a każda z osób zwracała uwagę na inny aspekt tego problemu - od kwestii mechanizmów finansowych (np. dofinansowanie do biletów, rozmowy z magistratem) po kwestie infrastrukturalne (stojaki rowerowe).

  1. [47:16] Czy jako rektor rozważyliby Państwo inwestycje w poidełka (pitniki) na terenach UJ w celu redukcji niepotrzebnego plastiku?

Wszyscy kandydaci zadeklarowali, że są za instalacją poidełek na UJ.

  1. [50:10] Czy elementem stroju rektora musi być naturalne futro? Czy rozważyliby Państwo zmianę na mniej tradycyjną, ale przyjazną zwierzętom wersję? W jaki sposób rektor mógłby zbalansować to, co tradycyjne, z tym, co postępowe, zwłaszcza proklimatycznie i proekologicznie?

Wszyscy kandydaci podkreślili istotę tradycji na UJ i wskazali najbardziej ekologiczne, wg nich, rozwiązanie, tj. doczekanie chwili aż dotychczasowe mucety zużyją się i będzie to moment rozważenia czym ewentualnie zastąpić obecne mucety.

  1. [54:31] Czas na refleksję podsumowującą wszystkich kandydatów.

W ramach wolnych wypowiedzi kandydaci zwrócili uwagę m.in. na złożoność problematyki klimatycznej, konieczność wdrażania strategii klimatycznej w sposób kompleksowy, istotną rolę edukacji i badań naukowych, a także kwestię bycia uniwersytetem proaktywnym.

Druga część debaty była znacząco bardziej emocjonująca, ponieważ był to czas na pytania od publiczności [1:06:32]. Osoby na sali pytały o:

  • działania proklimatyczne, które można podjąć już teraz [1:06:52];

  • skrócony czas pracy przekładający się na zmniejszenie emisyjności [1:09:22];

  • raportowanie przez UJ realizacji celów zrównoważonego rozwoju ONZ [1:16:15];

  • zmiany administracyjne na UJ [1:20:40];

  • wsłuchanie się w głos nauki, kwestię wyborów żywnościowych na UJ oraz schematy docenienia naukowców popularyzujących naukę (ocena okresowa pracowników) [1:34:30];

  • możliwość wprowadzenia rozwiązań umiarkowanego przymusu na UJ opartych na badaniach naukowych [1:48:07];

  • zaliczanie kursów klimatycznych (np. w ramach ZintegrUJ) do programu studiów [1:53:00];

  • retencję wody, odzysk szarej wody i wody deszczowej [1:55:15]; 

  • rozbudowę zaplecza socjalnego [1:56:51]; 

  • akcję rowerem do pracy [1:59:03]; 

  • współpracę z miastem i innymi uczelniami w zakresie mitygacji zmian klimatycznych [1:59:32];

  • analizę możliwości zysku z instalacji fotowoltaicznej na UJ oraz o transformację energetyczną na kampusie [2:06:09];

  • powszechną edukację o kryzysie klimatyczno-ekologicznym na UJ [2:13:13].

Zachęcamy do odsłuchania odpowiedzi na poszczególne pytania w nagraniu wideo.

Jako Rada Klimatyczna UJ wyrażamy nadzieję, że to dopiero początek szerokiej i otwartej debaty klimatycznej na Uniwersytecie Jagiellońskim i dziękujemy wszystkim uczestnikom naszej kwietniowej debaty! Chcemy również serdecznie podziękować Instytutowi Psychologii UJ oraz Wydziałowi Filozoficznemu UJ za udzielenie nam wsparcia organizacyjnego. Spotkanie było transmitowane na kanale youtube Wydziału Filozoficznego UJ

oraz na stronach Rady Klimatycznej UJ i Wydziału Filozoficznego UJ w serwisie Facebook. Wirtualne wydarzenie na Facebooku przyciągnęło 285 zainteresowanych osób, a zapis transmisji na youtube ma już ponad 450 wyświetleń.

[Dodatkowe uwagi]

Warto zaznaczyć, że w dniu 17 kwietnia 2024 roku w Auditorium Maximum odbyło się spotkanie kandydatów na Rektora UJ na kadencję 2024-2028 z elektorami i innymi członkami wspólnoty uczelni. Na tym spotkaniu temat kryzysu klimatyczno-ekologicznego nie był podjęty ani razu, a jedynie wspomniany bardzo przelotnie na początku i na końcu tego spotkania, dlatego tym bardziej jako Rada Klimatyczna cieszymy się, że zorganizowaliśmy osobną debatę kandydatów na Rektora UJ poświęconą wyłącznie kwestiom klimatyczno-ekologicznym. To duża zmiana! Jednocześnie ze smutkiem zauważamy, że kwestie klimatyczne zostały wyróżnione tylko w dwóch z czterech programów wyborczych kandydatów i kandydatki. 

Wybory na Rektora UJ na kadencję 2024-2028 odbędą się 25 kwietnia 2024 roku. Natomiast 24 kwietnia 2024 roku Senat UJ przyjął projekt uchwały w sprawie Strategii klimatyczno-ekologicznej Uniwersytetu Jagiellońskiego do 2030 roku autorstwa Rady Klimatycznej UJ. Wyrażamy uznanie dla władz UJ za oficjalne uznanie kryzysu klimatyczno-ekologicznego za poważne wyzwanie, na które UJ chce pomóc odpowiadać. Liczymy na to, że dokument okaże się pomocny i sprawczy.